Σε επικίνδυνη ατραπό η Εκκλησία της Ελλάδος (Α΄ Μέρος)

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Σε επικίνδυνη ατραπό εισέρχεται η Εκκλησία της Ελλάδος. Εκεί την οδηγεί η απόφαση των Συνοδικών Επιτροπών Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων και Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων για το Ουκρανικό.
Οι δύο Επιτροπές συνεδρίασαν από κοινού στις 23 Μαΐου στο Συνοδικό Μέγαρο και συναποφάσισαν να προτείνουν στην Ιεραρχία την αναγνώριση της σχισματικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, την οποία μονομερώς και αντικανονικώς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακήρυξε «Αυτοκέφαλη». Το κείμενο της προτάσεως προς την Ιερά Σύνοδο έχει στα χέρια του ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου κ. Δαμασκηνός, πρόεδρος της Επιτροπής Νομοκανονικών, ο οποίος και ανέλαβε να το παραδώσει στην Ιερά Σύνοδο.
Η συνεδρίαση της 23ης Μαΐου θα μείνει στην εκκλησιαστική ιστορία για τα επιχειρήματα, που ανέπτυξαν τα μέλη της. Τα περισσότερα αναμάσησαν τα γνωστά έωλα γραφέντα από όσους υποστηρίζουν την ενέργεια του Φαναρίου. Ουδέν έθεσε προς συζήτηση τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς και τα εκκλησιολογικά ζητήματα που έθιξε δια των επιστολών του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος, αρνούμενος να αναγνωρίσει την σχισματική Εκκλησία της Ουκρανίας ως κανονική και «Αυτοκέφαλη». Ουδέν μέλος σκέφθηκε ότι το κείμενο περί της απονομής του Αυτοκεφάλου ενέκριναν ΟΜΟΦΩΝΩΣ οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες και προβλέπει την ΟΜΟΦΩΝΗ απόφαση όλων για να απονεμηθεί.
Οι υπέρ του Φαναρίου ζηλωτές, κληρικοί και λαϊκοί έφτασαν να ισχυριστούν ότι ο Τόμος του 1850 και το ισχύον Σύνταγμα επιβάλλουν στην Εκκλησία της Ελλάδος να ακολουθεί τυφλά και χωρίς δική Της άποψη τις αποφάσεις και τις ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχου! Φυσικά ούτε ο Τόμος προβλέπει ότι η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος είναι υποτελής στο Φανάρι, ούτε ότι δεν έχει δική της άποψη. Επίσης το Σύνταγμα στο Άρθρο 3 προβλέπει ότι είναι «δογματικά» ενωμένη με την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και «με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού», και βέβαια ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΗ και επομένως ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ.
Άλλο μέλος για να πείσει περί της αναγκαιότητας να γίνει αποδεκτή η απόφαση του Οικ. Πατριάρχου για την Εκκλησία της Ουκρανίας επέσεισε την απειλή, πως αν η Εκκλησία της Ελλάδος δεν την εγκρίνει, Αυτός θα Της αποσπάσει τις Νέες Χώρες! Κληρικός, εκ των μελών των Επιτροπών, σημείωσε στον υπογράφοντα: «Δεν έχεις καταλάβει ότι είμαστε μια υποτελής στο Φανάρι Εκκλησία;». Προφανώς αγνοήθηκαν από τον εν λόγω κληρικό και τα υπόλοιπα μέλη των Επιτροπών η περί Επισκόπου και Τοπικής Συνόδου διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας, καθώς και οι Ιεροί Κανόνες και η επί αιώνες πρακτική της Εκκλησίας και έλαβαν την απόφαση να ακολουθήσουν τον Οικ. Πατριάρχη στην απονενοημένη του ενέργεια.
Ένας εξ όσων μετά πάθους υποστήριξαν τη «συναίνεση» (Σημ. γρ. Πρόκειται περί λάθους. Συναίνεση δίδεται ΠΡΙΝ από την ενέργεια, ΜΕΤΑ δίδεται έγκριση) στην ενέργεια του κ. Βαρθολομαίου ήταν ο καθηγητής κ. Βλ. Φειδάς. Πάλι, κατά τα γνωστά, ανέτρεξε στο παρελθόν για να αποδείξει ότι δεν ισχύει το εκκλησιαστικό καθεστώς στην Ουκρανία που υπάρχει επί τετρακόσια και πάνω χρόνια εκεί και που αποδέχονται όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες και ο ανήκων εκκλησιαστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος. Όμως ο ίδιος ο κ. Φειδάς άλλα έχει γράψει στο παρελθόν για την απονομή του αυτοκεφάλου. Συγκεκριμένα σε άρθρο του, με τίτλο «Το Αυτοκέφαλον και το Αυτόνομον εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία», το οποίο δημοσιεύτηκε στο «Εκκλησιαστικόν Περιοδικόν Σύγγραμμα ΝΕΑ ΣΙΩΝ» του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (Τόμος ΟΑ΄ 1979) γράφει, μεταξύ των άλλων, στις «Συμπερασματικές προτάσεις» του (Σελ. 31 – 32):
«Η καθ΄ όλου Ορθόδοξος Εκκλησία, κατά την κανονικήν της διοικητικήν διάρθρωσιν, ανακηρύσσει τοπικήν τινα εκκλησίαν ως αυτοκέφαλον, διο και η αυθαίρετος, η αυτογνώμων, ή η υπό ομάδος αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών μονομερής ανακήρυξις, μη υπηρετούσα την ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και προσκρούουσα εις την κανονικήν παράδοσιν αυτής, είναι αντικανονική…
Κανονικώς αρμόδιον δια την ανακήρυξιν του “αυτοκεφάλου” όργανον είναι η Οικουμενική Σύνοδος και κατ’ ακολουθίαν δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν η Πανορθόδοξος Σύνοδος, η οποία εφαρμόζουσα την κανονικήν παράδοσιν και ιδία τα ανωτέρω κανονικά κριτήρια προβαίνει δια κανονικής διαδικασίας εις την ανακήρυξιν.
Εις εξαιρετικάς περιπτώσεις είναι δυνατή η κατ’ αρχήν ανακήρυξις εκκλησίας τινός ως αυτοκεφάλου δια της ομοφώνου εκφράσεως του φρονήματος των αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, αλλ’ η τοιαύτη κατ’ αρχήν δι’ εφαρμογής της εκκλ. Οικονομίας ανακήρυξις τελειούται μόνον δι’ αποφάσεως Πανορθοδόξου Συνόδου». Κατά την διατυπωθείσα το 1979 άποψη του καθηγητή Φειδά η ενέργεια του Οικ. Πατριαρχείου αποδόσεως αυτοκεφαλίας στους σχισματικούς της Ουκρανίας είναι ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ.
ΟΛΑ τα μέλη των δύο Επιτροπών παραμέρισαν πάντως τα όποια επιχειρήματα ανέφεραν και συμφώνησαν ότι πρέπει να στείλουν θετική πρόταση στην Ιεραρχία, επειδή το θέλει ο Πατριάρχης και συμφώνησε πρόσφατα μαζί του ο Αρχιεπίσκοπος! «Μη γελιόμαστε», είπε ένας εκ των συμμετασχόντων στη σύσκεψη, « το ζήτημα ως εκκλησιολογικό έχει ισχυρό αντίλογο, να αποδεχθούμε λοιπόν όλοι μας ότι το θέμα είναι ΠΟΛΙΤΙΚΟ και να το στείλουμε στην Ιεραρχία, η οποία και έχει την αρμοδιότητα να αποφασίσει»…. Βεβαίως οι συμμετασχόντες στη σύσκεψη Μητροπολίτες και καθηγητές Πανεπιστημίου δεν απαλλάσσονται της ευθύνης της πρότασης τους. Δεν είναι δυνατόν η επισκοπική τους ευθύνη και η επιστημονική τους εγκυρότητα να θυσιάζεται στην πολιτική διάσταση του θέματος της Εκκλησίας της Ουκρανίας.