Πειρασμοί και ακάθαρτοι λογισμοί Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος

Η προσβολή της ψυχής από ακάθαρτους λογισμούς, αισθήματα και επιθυμίες είναι φαινόμενο συνηθισμένο και καθολικό.

Μόνο με την προσβολή αυτή δεν έχουμε αμαρτία. Η αμαρτία αρχίζει, όταν αποδεχθούμε και κρατήσουμε μέσα μας τους εμπαθείς λογισμούς. Όταν τους διώξουμε αμέσως και με οργή, μένουμε καθαροί και αναμάρτητοι. Τότε είμαστε, μάλιστα, και αξιέπαινοι για την απόκρουση του πειρασμού…

Κάθε πειρασμός προέρχεται είτε από τη σάρκα είτε από τον κόσμο είτε από τον διάβολο. Εξελίσσεται συνήθως σε έξι φάσεις:

Πρώτα εμφανίζεται στον νου ένας κακός λογισμός ή προσβάλλεται μια αίσθηση, π.χ. τα μάτια από μιαν αισχρή εικόνα. Ο λογισμός ή η εικόνα αποτελεί την αρχή του πειρασμού. Στο στάδιο αυτό δεν υπάρχουν αμαρτία και ενοχή, καθώς πρόκειται ακόμα για απλή επίθεση του εχθρού. Αν εμείς αντιδράσουμε αμέσως, αν στραφούμε στον Κύριο και απορρίψουμε τον λογισμό ή την εικόνα, ο πειρασμός υποχωρεί και εξαφανίζεται. Αν, όμως, συγκρατήσουμε τον λογισμό ή την εικόνα και ασχοληθούμε με τον πειρασμό, κάνουμε ένα βήμα προς την αμαρτία.

Η ενασχόληση με τον πειρασμό και η συνομιλία μαζί του αποτελεί τη δεύτερη φάση του. Δεν υπάρχει ακόμη αμαρτία, αλλά γίνεται πια η αρχή της.

Η τρίτη φάση είναι μια ευχαρίστηση, μια ηδονή που προκαλείται με την παράταση του πειρασμού. Μερικές φορές συμβαίνει η βίωση της ηδονής να συντελείται ξαφνικά, χωρίς την ενεργητική συμμετοχή της θελήσεώς μας.

Η τέταρτη φάση είναι η κάμψη της θελήσεως, έστω και χωρίς τελειωτική συγκατάθεση. Εδώ υπάρχει ενοχή, καθώς, ενώ στα αισθήματά μας δεν μπορούμε να κυριαρχούμε πάντοτε, στη θέλησή μας μπορούμε και πρέπει να κυριαρχούμε. Τώρα βρισκόμαστε στα πρόθυρα της αμαρτίας.

Η πέμπτη φάση είναι η συγκατάθεσή μας στον πειρασμό, η απόφασή μας ν’ αμαρτήσουμε. Εδώ υπάρχει οπωσδήποτε αμαρτία, αλλά αμαρτία εσωτερική.

Η τελευταία φάση είναι η έμπρακτη αμαρτία. Εδώ έχουμε την ολοκληρωμένη πτώση, την καταστροφή της ψυχής, τη στέρηση της θείας χάριτος, την υποταγή στην εξουσία του σατανά.

Οι ηδονικές κινήσεις του σώματος, όσο δεν υπάρχει συγκατάθεση και συνηδονισμός της ψυχής, δεν είναι εφάμαρτες.

Σταθείτε στη θύρα της διάνοιάς σας και διώχνετε χωρίς καθυστέρηση, χωρίς δισταγμό, χωρίς συζήτηση, κάθε εμπαθή λογισμό που την πλησιάζει. Σταθείτε στη θύρα της καρδιάς σας και διώχνετε, παρόμοια, κάθε εμπαθές αίσθημα. Πώς; Με δύο μέσα: την προσοχή και την προσευχή. Έτσι θα αποτρέπετε κάθε πτώση, κάθε αμαρτία.

Από το βιβλίο: Πνευματική Ανθολογία από τους βίους και τους λόγους των Αγίων της Ρωσίας. Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2018, σελ. 106.